Chcemy, by prace legislacyjne nad kompleksowym sześcioletnim planem przeciwdziałania skutkom suszy skończyły się w tym roku/ fot.shutterstock.com

Chcemy, by prace legislacyjne nad kompleksowym sześcioletnim planem przeciwdziałania skutkom suszy skończyły się w tym roku - mówił wiceprezes Wód Polskich Krzysztof Woś, prezentując we wtorek założenia planu. To element realizowanego od dwóch lat projektu Stop suszy!.

Jak mówił Woś, przygotowany przez Wody Polskie plan identyfikuje, czym jest susza, jakie są obszary jej oddziaływania oraz wskazuje, co można zrobić, by minimalizować skutki suszy w perspektywie najbliższych sześciu lat, tj. od 2021 r. do 2027 r.

Według Wosia, plan przewiduje zarówno działania inwestycyjne, w tym duże inwestycje realizowane przez Wody Polskie, działania inwestycyjne z zakresu małej retencji oraz realizujące oczekiwania samorządów i lokalnych społeczności, a także działania pozainwestycyjne. Chodzi np. o szkolenia i uświadamianie społeczeństwa, by zmienić sposób podejścia do wody - np. zrezygnować z betonowania przestrzeni wokół budynków, zbierać deszczówkę i używać jej do podlewania ogrodu czy zbudować oczko wodne. Plan obejmuje także już realizowane inwestycje oraz uwzględnia dotychczasowe plany, m.in. wart 12 mld zł Program Rozwoju Retencji.

Wiceprezes Wód Polskich poinformował także, iż zakończono już strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko i plan zostanie teraz poddany konsultacjom międzyresortowym.

- Po ich zakończeniu planujemy w listopadzie, aby ten program stał się już programem obowiązującym, czyli ogłoszonym przez właściwego ministra w formie rozporządzenia - powiedział. Rozporządzenie to powinno zostać wydane jeszcze w tym roku.

Woś wskazał, że środki na realizację inwestycji to zarówno środki własne Wód Polskich, a także pieniądze budżetowe i unijne.

Z kolei kierownik naukowa programu Stop Suszy Małgorzata Stolarska podkreślała, że plan przeciwdziałania skutkom suszy nie jest tylko narzędziem planistycznym dla urzędników, ale dotyczy także obywateli i przedsiębiorców, gdyż dostosowane do niego będą musiały być np. planowane inwestycje prywatne. Odnosi się on także m.in. do zarządzania kryzysowego czy szacowania strat wywołanych suszą.

We wtorek odbyła się także ogólnopolska konferencja pt. "Plan przeciwdziałania skutkom suszy - wdrażanie przez współdziałanie", dotycząca m.in. roli jednostek samorządu terytorialnego we wdrażaniu ustaleń PPSS.

Według Wód Polskich, Polska należy do państw o najuboższych zasobach wodnych w całej Unii Europejskiej. Na jednego mieszkańca w naszym kraju przypada średnio 1500 m sześc. wody na rok, a w trakcie suszy zaledwie 1000 m sześc. W innych państwach ten współczynnik wynosi 4500 m sześc. rocznie.

Z danych zebranych na potrzeby PPSS wynika, że aż jedna trzecia terytorium Polski jest zagrożona występowaniem suszy rolniczej, dlatego konieczne jest wdrożenie działań technicznych oraz nietechnicznych, których celem będzie retencjonowanie wód opadowych - zarówno w skali mikro, jak i makro, jak również prowadzenie edukacji dotyczącej racjonalnego gospodarowania wodą na poziomie indywidualnym i gminnym (samorządowym), włączając w to rolnictwo i pozostałe gałęzie gospodarki.

Jak podają Wody, najistotniejszym elementem PPSS jest zawierający 26 pozycji katalog działań odwołujących się do wszystkich użytkowników wód, obszarów oraz typów susz. Działania te będą przełożone na szereg konkretnych zadań oraz liczne dokumenty planistyczne, realizowane na szczeblu krajowym, wojewódzkim i lokalnym. Jak oceniają Wody Polskie, jednym z najważniejszych postulatów jest zatrzymanie wody jak najbliżej miejsca, w którym ona spadnie lub pojawi się w postaci wód roztopowych, a najważniejszą rolę w tym procesie odgrywają samorządy oraz wspólnoty lokalne. W projekcie PPSS zaplanowano ponad 590 inwestycji. Większość to przedsięwzięcia skupione na zwiększaniu obecnego wolumenu retencji. Są także zadania polegające na przebudowie już istniejących urządzeń wodnych tak, by spełniały oczekiwania Ramowej Dyrektywy Wodnej i miały istotne znaczenie w przeciwdziałaniu skutkom suszy w skali kraju. Wody Polskie planują w kolejnych latach bardzo znaczące poszerzenie zakresu inwestycji. Potrzeby zdiagnozowane w PPSS będą podstawą do wskazywania ich lokalizacji.

Dokument PPSS będzie podlegał aktualizacji nie rzadziej niż co sześć lat. Plan zawiera analizę możliwości powiększenia dyspozycyjnych zasobów wodnych; propozycje budowy lub przebudowy urządzeń wodnych; propozycje niezbędnych zmian w zakresie korzystania z zasobów wodnych oraz zmian naturalnej i sztucznej retencji; działania służące przeciwdziałaniu skutkom suszy. Ustalenia dokumentu uwzględnia się zarówno na szczeblu krajowym jak i lokalnym w: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województwa, planach zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

Stopień uwzględnienia ustaleń PPSS w tych dokumentach planistycznych oraz przy postępowaniach administracyjnych jest zróżnicowany. O ile w dokumentach szczebla krajowego wskazania PPSS będą wykorzystywane jako ogólne zalecenia, to na szczeblu lokalnym będzie obowiązywać z reguły bezpośrednie stosowanie zapisów PPSS. Stanowi to ułatwienie w opracowywaniu podstawowych dokumentów planistycznych, w tym przede wszystkim miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego i miejskich planów adaptacji do zmian klimatu.

Według Wód Polskich, PPSS to pierwsze tak kompleksowe opracowanie dotyczące przeciwdziałania skutkom suszy w Polsce; po jego przyjęciu Polska znajdzie się w gronie 10 państw europejskich, które stworzyły i przyjęły taki dokument planistyczny.