Borówki od lat cieszą się ogromną popularnością. Konsumenci je kochają, a producenci innych gatunków patrzą na nie z nadzieją na zachowanie opłacalności. / fot. shutterstock

Borówki od lat budzą duże zainteresowanie zarówno konsumentów, jak i producentów. Jakie są najpopularniejsze odmiany do nasadzeń towarowych? Jakie czynniki powinny determinować wybór odmiany?

Borówki od lat cieszą się ogromną popularnością. Konsumenci je kochają, a producenci innych gatunków patrzą na nie z nadzieją na zachowanie opłacalności. O to jakie odmiany są najpopularniejsze i najlepiej sprawdzają się w polskich warunkach zapytaliśmy Dominikę Kozarzewską z Grupa Producentów Owoców „Polskie Jagody”, koordynatorkę Jagodowego Core Teamu. 

Najpopularniejsze odmiany borówek - na które warto postawić? 

Najpopularniejszą odmianą uprawianą w Polsce jest prawdopodobnie nadal ‘Bluecrop’ (o średniej porze dojrzewania), choć w ostatnich latach bardzo dynamicznie rosły nasadzenia wczesnej odmiany ‘Duke’. ‘Bluecropa’ wielu plantatorów uważa za odmianę stosunkowo najłatwiejszą w uprawie i dobrze plonującą.

- Moim zdaniem jest ona średnia pod każdym względem – średnio podatna na choroby, o średniej wielkości i jakości owoców i średnim okresie trwałości pozbiorczej. Na obecnym, bardzo konkurencyjnym rynku eksportowym radzi sobie słabo. Nie nadaje się do dalekiego transportu, nawet na bardziej odległe rynki europejskie - mówi Dominika Kozarzewska. 

Natomiast ‘Duke’ w polskim klimacie nie ma na razie silnej konkurencji, jeśli chodzi o odmiany wczesne. W sezonie 2021 wspomniana masowość nasadzeń zaowocowała spiętrzeniem produkcji w lipcu i znacznym spadkiem cen. W sezonie 2022 uniknęliśmy tego zjawiska jedynie ze względu na nierównomierne dojrzewanie borówki wysokiej w różnych regionach kraju.

Czytaj więcej

Co zagraża opłacalności upraw borówki wysokiej?

Mamy w Polsce również spore nasadzenia odmiany ‘Chandler’, która rodzi bardzo duże owoce, ale dojrzewa nierównomiernie i jest podatna na choroby grzybowe. Z tego względu również nie nadaje się do transportu na dalekie rynki.

- Z nieco nowszych odmian o średniej i średnio-późnej porze dojrzewania warto wymienić ‘Liberty’ i ‘Drapera’. Ich owoce są lepszej jakości, odpowiednio uprawiane i szybko schłodzone po zbiorze mogą być wysyłane w zasadzie na cały świat. Jednak plonowanie tych odmian w polskich warunkach nie zwala z nóg, a ich uprawa jest dość trudna - tłumaczy rozmówczyni. 

Dodaje, że najpopularniejsze odmiany późne, np. ‘Aurora’ czy ‘Elliott’, przy niesprzyjających warunkach pogodowych we wrześniu mogą mieć zbyt kwaśny smak, nawet uprawiane pod osłonami. Czasami owocuje to problemami w eksporcie.

Wybór odmiany borówek - od czego zacząć? 

Zdaniem Dominiki Kozarzewskiej, myśląc wyborze odmian, zawsze najpierw zadajmy sobie pytanie – gdzie sprzedamy owoce?

- Jeżeli bezpośrednio na plantacji lub w najbliższym mieście – ważny będzie równomierny rozkład dojrzewania w trakcie sezonu i atrakcyjny wygląd. Jeżeli w formie samozbiorów – wybierajmy odmiany zapewniające zbierającym dobry dostęp do borówek (krzewy o mniej zwartym pokroju) i mające raczej luźne grona. Na rynek krajowy – te, które charakteryzują się co najmniej średnią trwałością pozbiorczą i pięknym nalotem. Na eksport – odmiany o stosunkowo dużych, ale bardzo jędrnych owocach, mało podatne na choroby i o wybitnej trwałości pozbiorczej. Doskonały smak to konieczność w każdym przypadku!

Dr Dorota Łabanowska-Bury, Core Team, liderka zespołu ds. zadaniowania badań i współpracy z nauką wskazała jakie odmiany lubią konsumenci i podpowiedziała czym kierować się przy wyborze odmian zarówno na krajowy rynek, jak i do eksportu. 

- Z punktu widzenia konsumentów najważniejszy jest smak. Ponieważ borówki są owocami uwielbianymi przez dzieci, to one będą decydowały, czy podczas kolejnych zakupów namówią rodziców na pudełko niebieskich jagód. Nie bez znaczenia jest wielkość, bo przecież konsument kupuje oczami. Na tym polu widać duże zmiany – konsumenci wybierają owoce o dużej średnicy, a dodatkowo zwracają uwagę na atrakcyjny woskowy nalot. W tym kierunku powinny iść decyzje dotyczące wyboru odmian do nowych nasadzeń - przekonuje dr Dorota Łabanowska-Bury.

Rozmówczyni przyznaje, że myśląc o eksporcie poza powyższymi parametrami także niezbędna jest wysoka jędrność, twardość i trwałość w transporcie. Te cechy pośrednio są warunkowane genetycznie, ale także wiele zależy od warunków uprawy i traktowania po zbiorze. Warto przed sezonem zaplanować zbiór, chłodzenie owoców bezpośrednio na polu. Jak powtarzają od kilku lat specjaliści z branży – dla utrzymania wysokiej jakości po zbiorze najważniejsze jest jak najszybsze schłodzenie owoców. 

Nowe odmiany borówek  

Dominika Kozarzewska przyznaje, że ze względu na średnią przydatność do eksportu najpopularniejszych odmian, wielu plantatorów testuje obecnie – na mniejszą i większą skalę i z różnym powodzeniem – nowe kreacje pochodzące z różnorodnych programów hodowlanych, z których najpopularniejsze to m.in. ‘Calypso’, ‘Cargo’, ‘Valor’ i ‘Last Call’. Rodzą one owoce duże i wyższej jakości (bardziej jędrne, o lepszej trwałości pozbiorczej), ale wydaje się, że są znacznie bardziej podatne na uszkodzenia pąków, szczególnie w zimie, niż odmiany „tradycyjne”. Oczywiście dużo zależy tu od lokalizacji i mikroklimatu na plantacji. My na razie nie widzimy wśród nowych odmian mocnego kandydata do uprawy w polskich warunkach, zapewniającego corocznie stabilne plony.