fot. shutterstock.com

W ostatnich latach sadownicy poszukują sposobu na poprawę rentowności gospodarstw. Ceny za owoce czereśni utrzymują się na stałym, dość wysokim poziomie. Czy na uprawie tego gatunku można zarobić? O rentowności sadu czereśniowego mówił dr inż. Dariusz Paszko z Zakładu Ekonomiki Ogrodnictwa UP w Lublinie, podczas 26. Spotkania Sadowniczego w Sandomierzu.

Na przestrzeni ostatnich 25 lat światowy rynek czereśni uległ dość znacznym wahaniom. Które kraje dominują w produkcji owoców tego gatunku? – Liderem jest Turcja, gdzie w latach 2015-2016 produkcja owoców czereśni kształtuje się na poziomie blisko 530-550 tys. ton. Drugie miejsce zajmują Stany Zjednoczone (wielkość produkcji na zbliżonym poziomie). Warto również zwrócić uwagę na Iran, gdzie widoczny jest znaczny wzrost zarówno nowych nasadzeń, jak i wielkości zbiorów. W Chile nastąpił wzrost produkcji owoców o 652 proc. Z kolei w Polsce uprawa czereśni w latach 1990-2015 wzrosła z poziomu niecałych 9, 3 tys. ton do blisko 48,1 tys. ton, co oznacza że produkcja owoców czereśni cieszy się coraz większym powodzeniem.

Natomiast kraje europejskie – Francja i Niemcy, które do tej pory dominowały w uprawie czereśni zanotowały spadek (odpowiednio 53 proc. i 78 proc.)

- Najistotniejszym czynnikiem zachęcającym do uprawy czereśni są ceny za owoce, które w ostatnich latach (od 2010 r.) utrzymują się średnio na dość wysokim poziomie, około 4-5 zł/kg – mówił dr Paszko. Według danych IERiGŻ w Polsce od 2007 roku ceny za owoce czereśni wyniosły średnio 4,6 zł kg i wahały się od 3,2 do 5,5 zł/kg.

W latach 2005-2010 nastąpiły istotne zmiany w krajowej produkcji owoców czereśni. Powstało więcej sadów bardziej intensywnych, a przede wszystkim z nowymi odmianami, za których owoce można uzyskać znacznie wyższe ceny.

Ceny za owoce czereśni w zależności od miesiąca i podaży danej odmiany – jak zaznaczył prelegent – mogą być bardzo zróżnicowane. Czerwcowe średnie ceny kształtują się na poziomie od 5 do 9 zł/kg. Aczkolwiek w 3 ostatnich latach widoczna jest stabilizacja około 7 zł/kg. W pierwszej dekadzie lipca ceny są trochę wyższe (następnie zaczynają spadać). W efekcie w połowie sezonu są niższe. Wzrost cen można zaobserwować w drugiej dekadzie lipca, gdy na rynek trafiają owoce nowych odmian, które jak wiadomo są najbardziej atrakcyjne dla konsumenta. W tym okresie ceny za czereśnie wysokiej jakości są zdecydowanie wyższe. Za owoce odmian późnych (sierpniowych) lub pochodzących z krótkotrwałego przechowywania, można otrzymać również wysokie ceny, w porównaniu z tradycyjnym terminem dojrzewania czereśni (czerwiec).

Owoce średnio wczesnych odmian, ‘Rivan’ i ‘Burlat’ w zeszłym roku można było uzyskać wyższe ceny niż w okresie późniejszym. W grupie odmian, które zaczynają owocować od 3 i 4 tygodnia dojrzewania czereśni, tj. ‘Vanda’, ‘Vega’, ‘Techlovan’, ‘Sam’, ‘Summit’, ‘Sylvia’, ‘Hedelfińska’ – żeby uzyskać wyższą cenę trzeba dysponować dobrą jakością owocu. W ostatniej części sezonu, za odmiany czereśni ‘Lapins’, ‘Kordia’, ‘Regina’ czy ‘Sweetheart’ sadownicy także uzyskują zdecydowanie wyższe ceny.

Coraz więcej sadowników decyduje się na zakładanie intensywnych sadów czereśniowych, z nowymi odmianami na podkładkach karłowych. Nakłady inwestycyjne to przede wszystkim środki trwałe, które trzeba ponieść w momencie założenia sadu, czyli ziemia, maszyny, urządzenia, konstrukcja i rusztowania (osłony z folii i siatki), które chronią plon przed deszczem, gradem i ptakami, a także w ostatnim czasie przed Drosophila suzukii. W siatki nie trzeba inwestować w 1 roku założenia sadu, lecz dopiero w momencie rozpoczęcia owocowania (3-4 rok po posadzeniu drzewek). Sadownika czekają również inne koszty – nawożenie organiczne i mineralne, ochrona przed chorobami i szkodnikami. W intensywnym sadzie konieczne jest nawadnianie (coraz częściej fertygacja), instalacja antyprzymrozkowa. Niektórzy producenci decydują się na stacje meteorologiczne, aby mieć w swojej lokalizacji natychmiastowe informacje o zmieniających się warunkach pogodowych. Nakłady inwestycyjne to również samo założenie plantacji, czyli przygotowanie pola i zakup materiału szkółkarskiego (wysokiej jakości dwuletnie drzewka).

- W sadzie intensywnym nakłady inwestycyjne, czyli związane z założeniem sadu (konstrukcja, inne urządzenia nawadnianie) to koszt nieco ponad 280 tys. zł/ha. W 3 roku dochodzi zakup siatki, a następnie koszty operacyjne związane z pielęgnacją sadu i produkcją owoców czereśni . Łączne nakłady na założenie intensywnego sadu czereśniowego zamykają się w kwocie 370 tys. zł – mówił prelegent. Tak więc nakłady na założenie 1 ha intensywnego sadu czereśniowego są bardzo wysokie. A kiedy można liczyć na zwrot inwestycji?

Jak tłumaczył dr Paszko, intensywny sad czereśniowy zaczyna owocować w 2 roku po posadzeniu, w tym okresie też może pojawić się pierwszy plon na poziomie 0,21 t/ha. W 3 roku możliwe jest uzyskanie 5,4 t/ha, a następnym roku około 8,8 t/ha. W 7 roku sadownicy pozyskują plony na poziomie 20-25 t/ha, a nawet w przypadku niektórych odmian blisko 30 t/ha. Pierwsze 3 lata prowadzenia sadu intensywnego to inwestycja. Dopiero w 8 roku należy spodziewać się zwrotu nakładów. - Jeżeli w indywidualnym sadzie pojawiają się wyższe plony to zwrot kosztów może nastąpić w 6 -8 roku, w zależności od indywidualnych rozwiązań w konkretnym sadzie – dodał.

- Nakłady inwestycyjne w sadzie tradycyjnym (ekstensywnym) są znacznie niższe niż w sadzie intensywnym. Brak osłon może doprowadzić do znacznych strat w plonie wynikających z opadów deszczu, gradu czy obecności ptaków, ale przy gorszej jakości owoców i za odmiany mniej poszukiwane przez konsumentów sadownik uzyskuje niższe ceny. W sadzie tradycyjnym zwrot inwestycji jest znacznie dłuższy (10-11 rok). Drzewa na podkładkach silniej rosnących później wchodzą w okres owocowania. Pierwszy plon pozyskuje się w 3 roku (1,4 t/ha), ale normalne owocowanie przypada dopiero na 6-7 rok (około 8 -10,4 t/ha) - mówił dr Paszko z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.