fot. pixabay.com

Producenci materiału rozmnożeniowego powinni dołożyć wszelkich starań, aby materiał wyjściowy, z którego produkują rozsadę i nasiona był wolny od wirusa TOBRFV. Wirus powoduje znaczne obniżenie plonu oraz pogorszenie jakości wyprodukowanych owoców. Owoce porażonych roślin dojrzewają nieregularnie, pojawiają się na nich żółte lub brązowe plamy, a ponadto mogą być pomarszczone i w konsekwencji nie nadają się do sprzedaży - informuje w wywiadzie dla www.sadyogrody.pl Andrzej Chodkowski, Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Od 1 listopada wprowadzono nadzwyczajne środki ochronne, zapobiegające rozprzestrzenianiu się wirusa TOBRFV w krajach UE - na co zwraca się największą uwagę?

Największą uwagę zwraca się na rośliny do sadzenia (rozsada i nasiona), należące do gatunków Solanum lycopersicum L. (pomidor) i Capsicum annum L. (papryka), gdyż w odniesieniu do tych roślin zostały wprowadzone wymagania fitosanitarne (Decyzja wykonawcza Komisji 2019/1615 z dnia 26 września 2019 r.).
Zgodnie z wymaganiami określonymi w ww. decyzji, rozsada i nasiona pomidora oraz papryki:
– pochodzące z terytorium Unii mogą być przemieszczane w obrębie Unii tylko z paszportem roślin, który potwierdza spełnienie jednego z warunków wskazanych w art. 5 ww. decyzji, pochodzące z państw trzecich (spoza UE) mogą być wprowadzane na terytorium Unii tylko ze świadectwem fitosanitarnym, które potwierdza spełnienie jednego z warunków wskazanych w art. 6 ww. decyzji.

Jak edukuje się producentów pomidora i papryki? Czy wszyscy producenci rozsad, nasion oraz owoców pomidora i papryki w Polsce wiedzą o TOBRFV? Co robi PIORIN, aby upowszechnić wiedzę o zagrożeniach tym wirusem?

Przepisy dotyczące wirusa brunatnej wyboistości owoców pomidora (TOBRFV), obowiązują w Unii od 1 listopada 2019 r. Niemniej jednak, już w maju br. Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa (GIORIN), opublikował na stronie internetowej www.piorin.gov.pl informację o zagrożeniu związanym z wykryciem tego wirusa we Włoszech i Niemczech. Ponadto, w sierpniu opracowana została przez GIORIN ulotka informacyjna pt. „Tomato brown rugose fruit virus - zagrożenia dla upraw pomidora i papryki w Polsce”, która znajduje się także na stronie Inspekcji, w zakładce „Zdrowie roślin; Nowe zagrożenia". Inspektorzy PIORiN informują na bieżąco zainteresowane podmioty o zagrożeniu oraz objawach powodowanych przez tego wirusa, m.in. podczas spotkań z podmiotami oraz w trakcie kontroli prowadzonych u podmiotów.

Jak przebiegają kontrole w gospodarstwach?

Od sierpnia br. (kiedy GIORIN uzyskał informację z KE, że trwają prace nad wdrożeniem przepisów prawa w odniesieniu do tego agrofaga), inspektorzy PIORIN rozpoczęli kontrole monitoringowe roślin pomidora i papryki pod kątem występowania tego wirusa, na obszarze całego kraju. W pierwszej kolejności kontrole ukierunkowane są na plantacje rozmnożeniowe roślin pomidora i papryki (produkcja rozsad i plantacje nasienne), w odniesieniu do których obowiązują ww. regulacje prawne. Dodatkowo, prowadzone są kontrole monitoringowe plantacji towarowych roślin żywicielskich (rośliny i owoce w trakcie wegetacji), a także kontrole owoców pomidora i papryki znajdujących się w obrocie, pomimo tego, że regulacje nie dotyczą tego asortymentu. Kontrole polegają na przeprowadzeniu oceny wizualnej roślin i owoców pod kątem objawów chorobowych powodowanych przez tego wirusa, a w przypadku podejrzenia wystąpienia tego agrofaga - pobieranie prób do badań. W odniesieniu do ww. roślin do sadzenia, pochodzących z państw trzecich, wszystkie przesyłki poddawane są urzędowej kontroli granicznej w miejscu ich wprowadzania do Unii.

Dlaczego akurat ten wirus zasłużył na tak specjalne traktowanie i jakie są to środki?

Wirus TOBRV został po raz pierwszy stwierdzony w Europie w 2018 r. na pomidorach: we Włoszech (w 1 szklarni na Sycylii) oraz w Niemczech (w 7 szklarniach w kraju związkowym Północna Nadrenia – Westfalia). W obu tych krajach wprowadzono środki w celu zwalczania wirusa, a przeprowadzona przez Włochy analiza zagrożenia agrofagiem wykazała, że wirus ten stanowić poważny problem dla zdrowia roślin w Unii, w szczególności dla produkcji pomidora i papryki. Wirus TOBRV powoduje znaczne obniżenie plonu oraz pogorszenie jakości wyprodukowanych owoców. Owoce porażonych roślin dojrzewają nieregularnie, pojawiają się na nich żółte lub brązowe plamy, a ponadto mogą być pomarszczone i w konsekwencji nie nadają się do sprzedaży. W Izraelu porażone rośliny wytwarzały 10-15% owoców z objawami porażenia, a w Jordanii wirus miejscowo porażał prawie 100% roślin pomidora, powodując przede wszystkim objawy na owocach. W związku z powyższym Komisja Europejska od 1 listopada 2019 r. ustanowiła w odniesieniu do tego wirusa środki nadzwyczajne, aby zapobiec wprowadzeniu go na terytorium UE i rozprzestrzenianiu się w Unii.

Terytorium Polski jest obszarem wolnym od TOBRFV - czy takim pozostanie?

Inspektorzy PIORIN od wielu lat regularnie kontrolują zarówno materiał rozmnożeniowy pomidora jak i papryki pod kątem różnych agrofagów kwarantannowych. Dotychczas nie odnotowano objawów chorobowych powodowanych przez tego wirusa. Dlatego też, w chwili obecnej uznaje się, że terytorium Polski jest obszarem wolnym od ww. wirusa. W przypadku ewentualnego wykrycia wirusa TOBRFV w krajowych uprawach roślin pomidora lub papryki, będą musiały być podjęte działania kwarantannowe mające na celu zapobieżenie rozprzestrzenianiu się i zwalczenie ww. wirusa, tak aby nie doszło do zadomowienia się wirusa na terytorium Polski. W zależności od rezultatów tych działań, stat terytorium Polski będzie utrzymany lub zmieniony.

W jaki sposób producenci materiału rozmnożeniowego kontrolują/mają kontrolować swoje uprawy by uchronić je przed wirusem?

TOBRFV jest przenoszony przez porażony materiał rozmnożeniowy oraz przez bezpośredni kontakt rośliny ze skażonymi narzędziami, dłońmi/rękawicami, odzieżą, a także poprzez kontakt z inną (porażoną) rośliną. Producenci materiału rozmnożeniowego powinni więc przede wszystkim dołożyć wszelkich starań, aby materiał wyjściowy, z którego produkują rozsadę i nasiona był wolny od wirusa TOBRFV (zaopatrzony w paszport roślin, pochodzący ze znanego, sprawdzonego źródła, ewentualne przebadanie tego materiału przed wysianiem/wysadzeniem). Należy także zachować rygorystyczne zasady higieny fitosanitarnej, podczas prowadzenia czynności uprawowych i pielęgnacyjnych (odkażanie sprzętu i narzędzi, używanie rękawic jednorazowych, unikanie uszkodzenia mechanicznego roślin, ograniczenie dostępu osób postronnych do obiektów szklarniowych, itp.). Ponadto, producenci materiału rozmnożeniowego powinni regularnie kontrolować uprawy we własnym zakresie (ocena wizualna), pod kątem objawów powodowanych przez ww. wirusa i w przypadku ewentualnego podejrzenia wystąpienia tego agrofaga - każdorazowo powiadamiać najbliższą jednostkę wojewódzkiego inspektoratu ochrony roślin i nasiennictwa. Adresy i telefony kontaktowe wszystkich jednostek PIORIN, dostępne są na stronie internetowej Inspekcji: http://piorin.gov.pl/wiorin).