Duże obszarowo, jednorodne uprawy sadownicze stanowią niewyczerpane wręcz źródło pożywienia dla wielu gatunków szkodników, w tym oczywiście również mszyc. Roślinożerce te są jednymi z najpowszechniejszych szkodników wszystkich roślin uprawnych. W sadach producenci deklarują wykonywanie od 3 do 5 zabiegów zwalczających mszyce.

Zobacz: Ochrona przeciwko parchowi jabłoni - aktualne zalecenia

Kolonia mszycy jabłoniowej/ fot. M.Hołdaj

Mszyce - jaka szkodliwość w sadach?

Szkodliwość mszyc polega na wysysaniu soku z komórek powodując min. skręcanie i zginanie pędów, a także żółknięcie i zwijanie się liści, ogładzenie roślin z substancji odżywczych oraz obniżeniem jakości owoców. Wzrost silnie zaatakowanych roślin ulega zahamowaniu. Wysysając z roślin duże ilości soku wydalają przy tym płynne odchody zwane ”rosą miodową”. Wydzielina ta stanowi doskonałą pożywkę dla grzybów sadzakowych, których czarny nalot na powierzchni rośliny powoduje zaburzenia procesów fotosyntezy i wymiany gazowej. Zanieczyszczenia rozwijające się na owocach obniżają ich wartość handlową. Mszyce mogą być również wektorami wirusów sprawców chorób m.in. Szarki śliw.

Z uwagi na największy areał upraw, mszyce na jabłoni stanowią najistotniejsze, z ekonomicznego punktu widzenia, zagrożenie. W sadach jabłoniowych możesz obserwować kilka gatunków mszyc. Do najczęściej spotykanych należą mszyca: jabłoniową, jabłoniowo-babkową, bawełnice korówkę rzadziej występujące i stanowiące znikome zagrożenie to mszyca jabłoniowo-zbożowa czy mszyca karminówka. W pozostałych uprawach drzew owocowych mszyce występują również każdego roku i stanowią jeden z obligatoryjnych punktów w programie zwalczania. Na gruszy możesz obserwować: porazika gruszowego oraz bawełnicę wiązowo-gruszową; na śliwie mszyce: śliwowo–chmielową, śliwowo-kocankową oraz śliwowo-trzcinową; na wiśniach mszycę czereśniową zaś na brzoskwiniach oraz morelach mszycę brzoskwiniową.

Kolonia mszycy czereśniowej na liściach wierzchołkowych / fot. M.Hołdaj

Zagrożenie ze strony mszyc i bawełnicy

Wiosna, ze względu na warunki pogodowe, jest najlepszym okresem redukcji liczby mszyc w sadzie. Skuteczne ograniczenie żerowania szkodników w tym okresie spowoduje mniejsze problemy z nim w dalszej części sezonu. Mszyce charakteryzują się wysoką płodnością, dużą liczbą rozwijających się pokoleń w sezonie, zdolnością do migracji oraz wczesnym pojawem się w sadach dlatego są tak groźnym przeciwnikiem.

Kolonia bawełnicy w miejscu cięcia gałęzi po prześwietlaniu/ fot. M.Hołdaj

Kolonia bawełnicy korówki wczesna wiosna / fot. M.Hołdaj

W ostatnim czasie szczególnie Bawełnica korówka daje się we znaki wielu producentom jabłek w całej Polsce. Mszyca ta jest gatunkiem żerującym przez cały sezon na jednym żywicielu, ukryta na pniu w spękaniach kory, zranieniach czy miejscach po cięciu. Jeżeli nie ograniczymy jej występowania na początku sezonu później skuteczne jej zwalczenie jest praktycznie niemożliwe ponieważ przez dużą ilość masy zielonej drzewa nie jesteśmy w stanie dokładnie opryskać kolonii tego szkodnika.

Lustracje i technika opryskiwania

Coraz częściej do Instytutu Ogrodnictwa – PIB docierają informacje o ograniczonej skuteczności niektórych insektycydów w zwalczaniu mszyc. W związku z nimi prowadzone są stałe badania nad wyjaśnieniem tego zjawiska. Nierzadko, niestety ta niesatysfakcjonująca skuteczność wynika z nieprawidłowego wykonania oprysku. Przy planowaniu zwalczania mszyc ważne jest prawidłowe podejście do tego niełatwego tematu. Opryskiwanie zawsze powinno być poprzedzone rzetelną lustracją sadu pod kątem identyfikacji gatunków mszyc, które zwalczamy. Bez wątpienia łatwiej jest ograniczyć mszycę jabłoniową czy wiśniową niż mszycę jabłoniowo-babkową czy bawełnicę korówkę. Należy brać pod uwagę również czynniki ekologiczne. Jeśli liczebność mszyc jest zbliżona do progu zagrożenia a jednocześnie obecne są owady pożyteczne (min. pająki, skorki, larwy złotooków, chrząszcze biedronkowate, chrząszcze biegaczowate, niektóre muchówki, błonkówki mszycarzowate), warto zaczekać ze zwalczaniem lub wybrać preparat selektywny, oszczędzający faunę pożyteczną, która w sprzyjających warunkach jest w stanie skutecznie regulować liczebność szkodników zwłaszcza w okresie letnim.

Zwalczanie mszyc - środki ochrony roślin

Do zwalczania mszyc zarejestrowane są środki z różnych grup chemicznych: neonikotynoidów karbaminianów, związki z grup kwasów tetronowych, karboksamidów, pyretroidów, czy butenolidów. Należy pamiętać aby aficydy stosować zgodnie z etykietą oraz rotować nimi przy kolejnych opryskiwaniach. Na rynku dostępne są również produkty o działaniu mechanicznym oparte na m.in. olejach, mieszaninach polimerów silikonowych, kwasach tłuszczowych czy azadyrechtynie. Preparaty te mogą być stosowane jako produkty wspomagające ochronę, które wykazują wyższą skuteczność w zwalczaniu larw i w momencie gdy liście nie są jeszcze zwinięte wskutek żerowania szkodnika.

W dobie Europejskiego Zielonego Ładu, który narzuca ograniczenie zużycia środków ochrony roślin każdy zabieg należy poprzedzić dokładną lustracją drzew w celu określenia właściwego terminu wykonania zabiegu oraz wyboru odpowiedniego produktu. Trafna ocena tych czynników będzie wpływała na zmniejszenie nakładów finansowych poniesionych na ochronę oraz miała wymierny efekt prozdrowotny ponieważ ograniczy ilość zabiegów w sezonie.
Zagadnienia związane z odpornością szkodników na środki ochrony roślin realizowane są w Instytucie Ogrodnictwa-PIB w Skierniewicach w ramach Zadań Celowych, na rok 2022 finansowanych z MRiRW, w obszarze tematycznym 6.4 – „Monitorowanie uodparniania się agrofagów na środki ochrony roślin oraz tworzenie programów redukcji ryzyka tego zjawiska”.