Na jakie odmiany śliw warto zwrócić uwagę w produkcji ekologicznej?/ fot. unsplash

Uprawa śliw w sadach prowadzonych metodami ekologicznymi jest możliwa pod warunkiem wyboru odpowiednich odmian oraz starannej agrotechniki. Na jakie odmiany warto zwrócić uwagę?

Instytut Ogrodnictwa w ub. roku realizował szkolenie online o tematyce związanej z ekologiczną produkcją owoców. Podczas spotkania mgr inż. Agnieszka Głowacka z Zakładu Odmianoznawstwa, Szkółkarstwa i Zasobów Genowych, zaprezentowała odmiany śliwy polecane do sadów ekologicznych, zwracając uwagę na ich podatność na szarkę w sytuacji rosnącego zagrożenia wirusem ospowatości śliwy.

Głównym problemem w uprawie śliw jest szarka. W ostatnich latach choroba ta powoduje coraz większe straty w uprawie tego gatunku. Objawy szarki na liściach występują w postaci, chlorotycznych, jasnych rozmytych plam – występują zarówno na odmianach bardzo podatnych na tego wirusa, jak również na odmianach tolerancyjnych. Objawy szarki można zaobserwować już na rozwijających się zawiązkach. Na powierzchni owocu tworzą się zapadające plamy. Miąższ staje się gąbczasty, niesmaczny, często przebarwia się czerwono, podobnie jak pestka.

Odmiany śliw przydatne do sadów ekologicznych powinny charakteryzować się tolerancją, a najlepiej odpornością na szarkę, małą podatnością drzew na mróz i inne choroby, wysoką jakością owoców (wielkość, atrakcyjny wygląd, jędrność, dobry smak), pestka powinna łatwo oddzielać się od miąższu. Owoce powinny być trwałe w obrocie.

Przyszłość uprawy śliw – odmiany odporne na szarkę

Odmiana Jojo została otrzymana w Niemczech wyniku krzyżowania śliw– Ortenauer x Stanley. Drzewa tej odmiany rosną średnio silnie i wcześnie wchodzą w okres owocowania. Plonują bardzo obficie i dość regularnie. Owoce osiągają masę 40-50 g, ale mogą być mniejsze przy intensywnym plonowaniu. Zbiór owoców przypada na pierwszą lub drugą dekadę września. Skórka owoców jest gruba, ciemnoniebieska z intensywnym nalotem. Miąższ początkowo zielonkawo żółty, a w pełnej dojrzałości owocu pomarańczowożółty, zwarty, zwykle dobrze oddzielający się od pestki. Jojo jest odmianą samopłodną, wytrzymałą na mróz, ale podatną na choroby grzybowe m.in. dziurkowatość liści drzew pestkowych.

W 2005 r. odmiana ta została włączona do badań w warunkach sadu ekologicznego (ESD w Nowym Dworze- Parceli, k. Skierniewic). Drzewka posadzono na siewkach ałyczy i siewkach Węgierki Wangenheima, w rozstawie 4,5 x 3,5 m w czterech powtórzeniach po 5 drzew na poletku. Glebę utrzymywano w ugorze mechanicznym, a od 3 roku w rzędach drzew zastosowany został ugór mechaniczny, a w międzyrzędziach murawa z samosiewu. Korony drzew prowadzono w formie wrzecionowej. W czasie 16 lat obserwacji nie stwierdzono uszkodzeń mrozowych systemu korzeniowego drzew, ani części nadziemnej. Corocznie obserwowano objawy dziurkowatości liści drzew pestkowych. Choroba najsilniej rozwijała się w ciepłe i deszczowe lata. Mimo obecności w sadzie drzew innych odmian porażonych przez szarkę i licznych ognisk mszyc, będących wektorami wirusa, drzewa i owoce pozostały zdrowe przez cały okres badań.

Drzewa odmiany Jojo weszły w owocowanie w drugim roku po posadzeniu. W pierwszych latach plony zbierane z drzew szczepionych na siewkach ałyczy i Węgierki Wangenheima nie różniły się istotnie. Wpływ podkładki na plonowanie stwierdzono w latach 2013-2019 , a więc od dziewiątego roku po posadzeniu. Lepiej plonowały drzewa szczepione na siewkach ałyczy (nie stwierdzono istotnego wpływu podkładki na masę owocu). Część owoców była porażona przez owocówkę śliwkóweczkę (do 26 proc. w 2016 r.) oraz przez brunatną zgniliznę drzew pestkowych (do 33 proc. w 2016 r.).

Na szarkę odporna jest odmiana Jofela (Jojo x Felsina), Jolina (Jojo x Haganta), Joganta (Jojo x Haganta). Według niemieckich hodowców odmiany te wyróżnia także atrakcyjny wygląd – duże owoce w przypadku odmiany Joganta, lub średniej wielkości u Jolina, Jofela, ciemnoniebieskie, dojrzewające w drugiej lub trzeciej dekadzie września.

W sadzie w Tęgoborzy gm. Nowy Sącz, rośnie kilkudziesięcioletnia śliwa, (prawdopodobnie typ odmiany Węgierka Zimmera), bez objawów szarki na liściach i owocach. Po kilkuletnich obserwacjach rozmnożono ją i zgłoszono do badań pod nazwą Temano. Owoce mają kształt typu węgierki, o masie 25-30 g, dojrzewają w drugiej połowie sierpnia. Skórka jest fioletowoniebieska z jasnoniebieskim nalotem. Miąższ żółty lub zielonkawożółty, w pełnej dojrzałości dobrze oddzielający się od pestki.

W badaniach w Ekologicznym Sadzie Doświadczalnym IO od 2016 r., znajduje się obecnie 10 odmian tolerancyjnych na szarkę: Katinka, Kalipso, Silvia, Cacanska Lepotica, Cacanska Najbolja, Jubileum, Vision, Tophit, Tophit Plus, Presenta. Jakie problemy obserwowano? Po posadzeniu stwierdzono zasychanie części drzewek odmiany Katinka i Silvia, z powodu uszkodzenia korzeni przez larwy chrabąszcza majowego. Na drzewach śliw corocznie obserwowano mszycę śliwowo-trzcinową. W 2020 r. szkodnik występował bardzo licznie (pierwsze ogniska na początku maja). Zwalczanie mszyc w sadach ekologicznych jest utrudnione, a ich obecność na śliwach przyczynia się m.in. do przenoszenia szarki, dlatego nawet odmiany tolerancyjne na wirusa nie są w niektórych rejonach kraju wystarczającym rozwiązaniem.

Plonowanie drzew

W 2018 roku z ocenianych odmian śliw zebrano pierwsze owoce, od pojedynczych drzew odmiany Katinka do 1,6 kg w przeliczeniu na drzewo odmiany Cacanska Lepotica. W 2019 plon wyniósł od 0,4 kg w przeliczeniu na drzewo odmiany Katinka do 4,9 kg w przeliczeniu na drzewo odmiany Cacanska Najbolja. W sezonie 2020 drzewa owocowały słabiej niż w 2019 roku, ze względu na uszkodzenie kwiatów przez późnowiosenne przymrozki oraz zawiązków owocowych przez owocnice.
Z drzew odmian o wczesnym i średnio wczesnym terminie dojrzewania Katinka, Kalipso, Cacanska Lepotica, Cacanska Najbolja, zbierano wysokiej jakości owoce.

Owoce odmian o późniejszym terminie dojrzewania, tj. Jubileum, Vision, Tophit, Tophit Plus, Presenta, były częściej zasiedlane przez larwy owocówki śliwkóweczki oraz gniły na drzewach z powodu porażenia przez brunatną zgniliznę drzew pestkowych.

Uprawa śliwy w sadach prowadzonych metodami ekologicznymi jest możliwa pod warunkiem wyboru odpowiednich odmian. Trzeba jednak pamiętać, że dobra odmiana – bez dodatkowych zabiegów agrotechnicznych i ochrony przed chorobami i szkodnikami nie przyniesie oczekiwanych zysków.

Materiał szkółkarski - sprawdź oferty na Giełda Rolna!